Πιστωτικές μονάδες: Ο… ‘τρίτος πόλος’ της Μπολόνια…

Πρόκειται για την καθιέρωση ενός συστήματος διδακτικών μονάδων, ανάλογου με το εφαρμοζόμενο σήμερα Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Διδακτικών Μονάδων (ECTS= European Credit Transfer System), για την προώθηση της ευρύτερης δυνατής κινητικότητας των φοιτητών.

Πρόκειται για σύστημα που υπολογίζει τη βαρύτητα κάθε μαθήματος στο πρόγραμμα σπουδών ανάλογα με τις ώρες και τη σημασία του για το συγκεκριμένο αντικείμενο των σπουδών. Δηλαδή υπάρχει μια διαβάθμιση των ωριαίων μονάδων του κάθε μαθήματος, ανάλογα με το αν είναι μάθημα κορμού, παρεμφερούς αντικειμένου, εργαστηριακό, κατ' επιλογή υποχρεωτικό ή μάθημα γενικότερων δεξιοτήτων, όπως η ξένη γλώσσα, η χρήση Η/Υ κλπ. Το νέο στοιχείο που εισάγεται με τη Διακήρυξη είναι ότι διδακτικές μονάδες μπορούν να συγκεντρώνονται στο εξής «και σε συστήματα εκπαίδευσης εκτός του πλαισίου της Ανώτατης Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και των συστημάτων διά βίου εκπαίδευσης, αρκεί αυτά να αναγνωρίζονται από τα εμπλεκόμενα Πανεπιστήμια υποδοχής».

Σημειώνεται ότι η Υπουργική απόφαση για την εφαρμογή του συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης των πιστωτικών μονάδων σε Α.Ε.Ι. υπογράφτηκε από την… πρώην υπουργό Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου (Ν.Δ) στις 13/8/07.

Πώς λειτουργεί αυτό το σύστημα όμως;
Η μεταφορά και συσσώρευση των πιστωτικών μονάδων στηρίζεται σε τρία κριτήρια: τις ώρες επαφής με το πανεπιστήμιο, το φόρτο εργασίας και τα μαθησιακά αποτελέσματα (αναλυτικές βαθμολογίες με ανάλογες κατηγοριοποιήσεις των σπουδαστών). Συγκεκριμένα, κάθε ακαδημαϊκό έτος αντιστοιχεί σε 60 μονάδες, κάθε εξάμηνο σε 30 μονάδες και κάθε τρίμηνο σε 20. Κάθε μάθημα δε, αντιστοιχεί και αυτό σε μονάδες ανάλογα με τη σπουδαιότητά του, οι οποίες ορίζονται από το εκάστοτε ίδρυμα.

Το σύστημα των μονάδων βασίζεται στον πλήρη φόρτο εργασίας του φοιτητή και δεν περιορίζεται μόνο στις ώρες διδασκαλίας, αφού ο αριθμός τους αντικατοπτρίζει την ποσότητα εργασίας που απαιτείται για κάθε μάθημα δηλαδή παραδόσεις, εργασίες, σεμινάρια, φροντιστήριο, εργασία σε χώρους δουλειάς, προσωπική μελέτη στη βιβλιοθήκη ή στο σπίτι και εξετάσεις ή άλλες δραστηριότητες αξιολόγησης. Για να πάρει λοιπόν κάποιος ένα πτυχίο, δεν έχει σημασία τι μαθήματα κάνει και πού τα κάνει, αρκεί να μαζέψει τους κατάλληλους «πόντους», 180 για τριετείς σπουδές, 240 για τετραετείς σπουδές, 300 για πενταετείς…Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μπορεί κάποιος να πάρει 180 πιστωτικές μονάδες από ένα κολέγιο του εξωτερικού και να συμπληρώσει τις 60 μονάδες από ένα ΙΕΚ και έτσι να είναι ισότιμος με έναν απόφοιτο τεταρτοετούς φοίτησης.

(Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες κολεγίων, η ισοτιμία των πιστωτικών μονάδων σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια τα οποία συνεργάζονται με ελληνικά κολλέγια είναι ένα θέμα που θα αναγκάσει τελικά την ελληνική πολιτεία να αναγνωρίσει τα πτυχία τους, έστω και χωρίς την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.)

Παράλληλα, με το σύστημα των E.C.T.S η έννοια του ενιαίου πτυχίου για όλους τους αποφοίτους μιας σχολής καταργείται και οδηγούμαστε στην έννοια του ατομικού πτυχίου = άθροισμα πιστωτικών μονάδων (credits). Αυτή η «προσωποποίηση» των πτυχίων εύκολα θα οδηγήσει στην πλήρη κατάργηση των γενικών συλλογικών συμβάσεων για ομοειδείς ομάδες εργαζομένων π.χ χημικοί στη βιομηχανία, μηχανικοί στις κατασκευές κλπ, ενώ οξύνει την έννοια του ανταγωνισμού ανάμεσα στα άτομα.

Σημαντικό είναι επίσης, ότι με αυτόν τον τρόπο η πολιτεία απαλλάσσεται από την ευθύνη και τη δέσμευση για αξιοπρεπή εκπαίδευση και πτυχία με αξία αναθέτοντας την ευθύνη στο φοιτητή, ο οποίος αρχίζει το κυνήγι των πιστωτικών μονάδων με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα κατοχυρώσει τα επαγγελματικά του προσόντα.

Το σύστημα των πιστωτικών μονάδων έχει αρχίσει να εφαρμόζεται, σε πρώιμο στάδιο, ήδη σε ορισμένα πανεπιστήμια με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Χαροκόπειο στο τμήμα της Διαιτολογίας και Διατροφής. Συγκεκριμένα, η πρακτική των διαιτολόγων «οφείλει» να μεταβληθεί για να υπακούσει στις ευρωπαϊκές εντολές, να αυξηθεί δηλαδή για να καλύψει τις πιστωτικές μονάδες που απαιτείται για να θεωρείται ευρωπαϊκά αναγνωρίσιμη. Η πρόταση που έχει δοθεί είναι η απασχόληση σε επιχειρήσεις, βιομηχανίες και κοινότητες. Σημειώνουμε, ότι στη Γαλλία οι πρακτικές εργασίες γίνονται σχεδόν αποκλειστικά σε επιχειρήσεις και μάλιστα σπάνια αμείβονται. Η βαθμολόγηση της πρακτικής αυτής δεν καθορίζεται αποκλειστικά με ακαδημαϊκά κριτήρια, αλλά σε μεγάλο βαθμό από την κριτική του επιχειρηματία.

Σε μερικές σχολές της Ιταλίας υπάρχουν τα προγράμματα stage, τα οποία προβλέπουν απλήρωτη και ανασφάλιστη εργασία φοιτητών, ενώ είναι υποχρεωτικά για το πτυχίο και έχουν πιστωτικές μονάδες. Ακόμα, στα πανεπιστήμια της χώρας πολλές επιχειρήσεις καταρτίζουν εκπαιδευτικά προγράμματα με τη συνεργασία των ιδρυμάτων, όπως το πρόγραμμα «road school» της Fiat στο Πολυτεχνείο του Τορίνο αξίας 3 πιστωτικών μονάδων. Στο ίδιο ίδρυμα το μπόνους για την εθελοντική εργασία των φοιτητών στη χειμερινή ολυμπιάδα του Τορίνο ήταν 5 πιστωτικές μονάδες.

Τα παραδείγματα αναφέρονται γιατί σύμφωνα με τη διακήρυξη της Μπολόνια στόχος των υπουργών είναι ένα κοινό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, οπότε καλό είναι να γνωρίζουμε τι μας έρχεται...

ΙΔΒΕ: Ινστιτούτα δια βίου εκπαίδευσης
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, δίνεται το δικαίωμα σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά και Τεχνολογικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι. – Τ.Ε.Ι.) να δημιουργήσουν, εάν επιθυμούν, Ινστιτούτα διά βίου μάθησης στο εσωτερικό τους. Οι τίτλοι που θα δίδονται δεν θα είναι πτυχία αλλά πιστοποιητικά παρακολούθησης. Θα λειτουργήσουν με δίδακτρα, που θα καθορίσουν τα ίδια τα Ιδρύματα, τα οποία θα λάβουν και επιπλέον πιστώσεις για τα Ινστιτούτα που θα λειτουργήσουν. Παράλληλα όμως, δίδεται το ίδιο δικαίωμα και σε φορείς, όπως για παράδειγμα στα Επιμελητήρια, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ή στους κοινωνικούς εταίρους.

Τα ινστιτούτα ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ θα χορηγούν πιστωτικές μονάδες, με τις οποίες, ο εργαζόμενος θα συμπληρώνει τον ατομικό φάκελο προσόντων του. Ο εργαζόμενος δηλαδή, θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε θέση ετοιμότητας για να προσθέτει και άλλες πιστωτικές μονάδες στο φάκελό του για να μη βγει εκτός αγοράς. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος κατάρτισης-επανακατάρτισης, υπό την απειλή της ανεργίας, ο οποίος καθιερώνει την εργασιακή ανασφάλεια σε όλο της το μεγαλείο. Κάθε πτυχίο λοιπόν, μετατρέπεται σε ένα άθροισμα πιστωτικών μονάδων , που μας εξωθεί στο δια βίου τρέξιμο, στα σεμινάρια και τα ανοιχτά πανεπιστήμια προς ικανοποίηση των εκάστοτε αναγκών της αγοράς-επιχειρηματιών.

Τονίζουμε τέλος, ότι μέσω των μεταρρυθμίσεων εξαλείφεται η έννοια των συλλογικών συμβάσεων η έννοια του ενιαίου πτυχίου αφού το πτυχίο-πιστωτικές μονάδες του κάθε ατόμου θα εμπεριέχει διαφορετικά στοιχεία. Αλλοιώνεται η ποιότητα των σπουδών, ενώ γινόμαστε αποδέκτες στείρας και ευέλικτης γνώσης, η οποία θα μπορεί εύκολα με τον καιρό να ξεπεραστεί.